Competition ก้าวต่อไปของงานประกวดแบบ

49 HUB ทำบุญประจำปี

ทูลเกล้าฯ ถวายเงินรายได้จากการจำหน่ายหนังสือ Architecture of Lanna และ Thailand Glory

ACT Forum ’19

อิทธิพลพม่า ช่วงที่มีการทำสัมปทานป่าไม้ ต้นพุทธศตวรรษที่ ๒๕ เช่น บ้านเสานัก จังหวัดลำปาง และเรือนโบราณ ๑๔๐ ปี จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งมีรูปแบบองค์ประกอบบางส่วนต่างออกไปจากเรือนล้านนาและเรือนสรไน อิทธิพลตะวันตก อิทธิพลทางสถาปัตยกรรมจากภายนอก ถูกนำมาผสมผสานในองค์ประกอบต่างๆ ของสถาปัตยกรรมบ้านเรือนที่อยู่อาศัยในล้านนา ตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๔ มาจนถึงรัชกาลที่ ๖ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ (พ.ศ. ๒๓๙๔ – ๒๔๖๘) บ้านเมืองมีความเจริญรุ่งเรืองทางเศรษฐกิจ และเริ่มมีความนิยมสถาปัตยกรรมตามแบบอย่างตะวันตก โดยเฉพาะรูปแบบวิคตอเรียน ที่มีการนำมาประยุกต์ใช้กับเรือนคหบดีและชนชั้นปกครอง ทำให้รูปแบบสถาปัตยกรรมเปลี่ยนไป เช่นเดียวกับคุ้มเจ้า ทั้งรูปแบบอาคารตึกหรือครึ่งตึกครึ่งไม้ มีการวางผังแบบตะวันตก และวิธีการก่อสร้างโดยการใช้ระบบผนังก่ออิฐรับนํ้าหนัก การทำช่องโค้ง มีการประยุกต์องค์ประกอบและส่วนตกแต่งสถาปัตยกรรมของ “เรือนขนมปังขิง” ตามรูปแบบวิคตอเรียน ผสมผสานกับเรือนไม้พื้นเมือง หรืออาคารครึ่งตึกครึ่งไม้ ในล้านนาที่เรียกว่า “เรือนสรไน” เช่น มีหลังคาทรงปั้นหยา ฝาผนังไม้ซ้อนเกล็ดตามนอน ประตูหน้าต่างแบบบานลูกฟัก และการประดับคิ้วบัวรอบอาคาร ส่วนหลังคามีการตกแต่งเชิงชาย หน้าจั่วและส่วนยอดหลังคาด้วยไม้แกะสลักหรือฉลุลายและการประดับไม้กลึงยอดแหลมที่ปลายหน้าจั่วหลังคา เป็นต้น เป็นการเน้นความงามของอาคารด้วยการตกแต่งอย่างประณีตตามรสนิยมใหม่ในสมัยนั้น ที่มา: หนังสือสถาปัตยกรรมล้านนา ภาพถ่าย: สมาคมสถาปนิกสยาม […]

อิทธิพลจากต่างประเทศ ตอน ๔ เรือนคหบดี

หลังจากล้านนาตกเป็นเมืองขึ้นภายใต้การปกครองของพม่าและกอบกู้เอกราชคืนมาได้ จนรวมแผ่นดินเข้ากับสยาม ฐานะกษัตริย์ลดทอนลงเป็นเพียงเจ้าผู้ครองนคร จึงเรียกตำหนักที่ประทับว่า “คุ้มเจ้า” ซึ่งมีการสร้างในรูปแบบที่หลากหลาย เนื่องมาจากการมีสัมพันธไมตรีอันดีกับบางกอก จึงทำให้อิทธิพลสถาปัตยกรรมตะวันตกร่วมสมัยส่งผ่านจากบางกอกมาสู่กลุ่มเจ้าผู้ครองนครในล้านนา ในช่วงสมัยรัชกาลที่ ๖ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ปรากฏทั้งในรูปแบบของพระตำหนักของเจ้าผู้ครองนครและเชื้อพระวงศ์ รวมไปถึงเรือนของคหบดีและชาวบ้านทั่วไป ตลอดจนอาคารสาธารณะตามหัวเมืองต่างๆ ในล้านนา คุ้มเจ้าส่วนใหญ่เป็นอาคาร ๒ ชั้น มีทั้งอาคารไม้สักทั้งหลังและอาคารก่ออิฐถือปูนที่โครงสร้างภายในเป็นไม้สัก การเปลี่ยนแปลงที่ต่างจากเดิมและสังเกตได้ชัดเจน คือ รูปทรงหลังคาที่มีการจัดวางผังโครงสร้างหลังคาแบบต่างๆ ทั้งแบบสมมาตรอย่างเรียบง่ายและแบบซับซ้อน เช่น มีการซ้อนชั้นหลังคาและมีมุขหลังคาแบบต่างๆ ที่ได้รับอิทธิพลจากสถาปัตยกรรมตะวันตก โดยเฉพาะรูปแบบเรือนขนมปังขิงรูปแบบ วิกตอเรียนและทิวดอร์ เช่น คุ้มเจ้าหลวงเมืองแพร่ คุ้มเจ้าหลวงลำพูน พระตำหนักดาราภิรมย์ หรือรูปแบบที่ผสมผสานอิทธิพลสถาปัตยกรรมตะวันตกเข้ากับสถาปัตยกรรมล้านนา เช่น คุ้มเจ้าบุรีรัตน์ หอคำเมืองน่าน และแบบที่ผสมผสานรูปทรงหลังคาอย่างซับซ้อน เช่น คุ้มหลวงริมแม่นํ้าปิง ที่ได้รื้อถอนลงไปแล้ว ที่มา: หนังสือสถาปัตยกรรมล้านนา ภาพถ่าย: สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์, ธีรวัฒน์ วิญญรัตน์ / วีระพล สิงห์น้อย / สถาปนิก 49

อิทธิพลจากต่างประเทศ ตอน ๓ คุ้มเจ้า

สถาปัตยกรรมจากพม่าในสมัยอมรปุระ-มัณฑะเลย์ (พุทธศตวรรษที่ ๒๓ – ๒๕) ที่ผสมผสานรูปแบบพม่าแท้และมอญ (หรือเรียกว่า แบบมอญ-พม่า) ต่อเนื่องมาจากสมัยพุกาม มีอิทธิพลต่อการสร้างหรือบูรณปฏิสังขรณ์สถาปัตยกรรมทางศาสนาในล้านนา รูปแบบดังกล่าว นำมาโดยชาวพม่าและชนชาติอื่น เช่น ชาวไทใหญ่จากรัฐฉานในพม่า และชาวมอญจากเมืองหงสาวดี รวมถึงชาวเผ่าอื่นๆ ในพม่า ระหว่างพุทธศตวรรษที่ ๒๔ – ๒๕ เริ่มตั้งแต่ยุคฟื้นฟูเมือง หรือที่เรียกว่า “ยุคเก็บผักใส่ซ้า เก็บข้าใส่เมือง” ในสมัยพระเจ้ากาวิละเป็นเจ้าเมืองเชียงใหม่ (พ.ศ. ๒๓๒๕ – ๒๔๕๘) มีการรวบรวมกลุ่มชาวไตจากถิ่นต่างๆ ให้เข้ามาตั้งถิ่นฐานในล้านนา ต่อมาเมื่อพม่าตกเป็นอาณานิคมของอังกฤษ ชาวพม่า มอญ ไทใหญ่ และชาวเผ่าอื่นๆ เช่น ปะโอ กะเหรี่ยง ได้เข้ามาพร้อมกับชาวอังกฤษที่เข้ามารับสัมปทานทากิจการป่าไม้ในจังหวัดต่างๆ เช่น เชียงใหม่ ลำปาง ลำพูน แพร่ แม่ฮ่องสอน ตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๓๖๙ ภายหลังเมื่อรํ่ารวยเป็นคหบดีจึงได้พากันบูรณะหรือสร้างวัดขึ้น เพื่ออุทิศส่วนกุศลและขออโหสิกรรมต่อนางไม้ที่พวกตนได้โค่นต้นไม้ลง โดยใช้ช่างมัณฑะเลย์ มีการสร้างเจดีย์และวิหารแบบพม่าจำนวนมาก อีกทั้งบางแห่งยังเพิ่มรายละเอียดลวดลายประดับที่แฝงอิทธิพลของตะวันตกรวมอยู่ด้วย […]

อิทธิพลจากต่างประเทศ ตอน ๒ วัด

ในช่วงยุคทองของอาณาจักรล้านนา มีเจดีย์บางแห่งที่มีรูปแบบพิเศษ แสดงถึงอิทธิพลจากต่างถิ่นอย่างชัดเจน โดยไม่ได้รวมเข้าในกระบวนการพัฒนารูปแบบสถาปัตยกรรมล้านนา กล่าวคือ ไม่รวมอยู่ในกลุ่มเจดีย์ ๒ รูปแบบหลัก ได้แก่ เจดีย์ทรงปราสาทและเจดีย์ทรงระฆัง ที่พัฒนาการมาเป็นแบบอย่างพื้นเมือง มีรูปลักษณ์แสดงถึงต้นแบบที่มาจากภายนอกอาณาจักรล้านนาอย่างชัดเจน เช่น เจดีย์เจ็ดยอด ที่ได้รับอิทธิพลจากอินเดีย และเจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ที่ได้รับอิทธิพลจากสุโขทัย แต่รูปแบบเจดีย์เหล่านี้มีจำนวนไม่มากนัก เมื่อเทียบกับรูปแบบเจดีย์ที่ได้รับอิทธิพลจากพม่าในยุคหลัง เช่น เจดีย์ทรงกู่เต้าและเจดีย์ทรงระฆังแบบพม่า – มอญ ซึ่งมีการสร้างเป็นจำนวนมากในล้านนา อิทธิพลจากอินเดีย รูปแบบเจดีย์ที่ได้รับอิทธิพลทางพุทธศาสนาจากศิลปะอินเดียอย่างชัดเจนที่สุด คือ เจดีย์เจ็ดยอด เป็นเจดีย์ก่อด้วยศิลาแลง ภายในประดิษฐานพระพุทธรูปจำลอง ที่สร้างขึ้นในช่วงยุคทองของอาณาจักรล้านนา เมื่อครั้งมีการสังคายนาพระธรรมวินัยเป็นครั้งแรกในประเทศไทย ในปี พ.ศ. ๒๐๒๐ พญาติโลกราชทรงส่งพระสงฆ์ไปจำลองแบบจากวิหารมหาโพธิ์ เมืองพุกาม ซึ่งพม่าได้สร้างขึ้นในพุทธศตวรรษที่ ๑๘ โดยถ่ายทอดมาจากรูปแบบพระมหาโพธิเจดีย์ (พระมหาเจดีย์พุทธคยา) ประเทศอินเดีย โดยมีการปรับปรุงแบบบางส่วน เช่น การเพิ่มเจดีย์ทรงระฆังอีกสององค์ด้านหน้าจึงรวมเป็นเจ็ดยอด จากต้นแบบทั้งสองแห่งที่มีเพียงห้ายอด ส่วนฐานประทักษิณประดับรูปปูนปั้นเทวดายืนและนั่งในแต่ละด้าน มีช่องคั่นด้วยเสาติดผนังซ้อนสองชั้น ภายในประดิษฐานพระพุทธรูป อิทธิพลจากสุโขทัย ในช่วงยุคทองของอาณาจักรล้านนา มีการอัญเชิญพระสุมนเถระจากสุโขทัยมาเผยแผ่ศาสนาพุทธนิกายเถรวาทลังกาวงศ์ จึงได้รับอิทธิพลจากสุโขทัย คือ เจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ ที่มีรูปทรงแบบดอกบัวตูม […]

อิทธิพลจากต่างประเทศ ตอน ๑ เจดีย์